แว่นแก้ว

คำอธิบาย

สมุนไพร แว่นแก้ว

แว่นแก้ว ภาษาอังกฤษ Water pennywort
แว่นแก้ว ชื่อวิทยาศาสตร์ Kaempferia rotunda L. (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Kaempferia longa Jacq., Kaempferia versicolor Salisb., Zerumbet zeylanica Garsault) จัดอยู่ในวงศ์ขิง (ZINGIBERACEAE)
ผักแว่นแก้ว มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า บัวแก้ว, ผักหนอก, ผักหนอกใหญ่, ผักหนอกเทศ เป็นต้น

แว่นแก้ว หรือ บัวแก้ว ผักหนอกใหญ่ เป็นไม้น้ำมีอายุหลายฤดู ลำต้นเป็นไหลทอดยาวตามพื้นดิน มีข้อปล้อง มีรากและใบงอกตามข้อทุกส่วน มีกลิ่นหอม ชอบขึ้นในที่ชื้นแฉะและริมน้ำ พบมากในภาคเหนือ และภาคกลาง ใบเป็นใบเดี่ยว แตกออกสลับข้อละ 1–2 ใบ ก้านใบอวบ ยาว 10–15 ซม. ใบรูปเกือบกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง 5–10 ซม. ขอบใบหยักโค้งกว้าง ดอกเป็นดอกช่อแบบอัมเบล เกิดที่ซอกใบมีก้านช่อดอกยาว ดอกมีขนาดเล็ก มีกลีบเลี้ยง 5 กลีบ กลีบดอก 5 กลีบ ผลชนิดแห้งแล้วแตกออกเป็น 2 ซีก เมล็ดมีขนาดเล็ก ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด และแยกต้นอ่อน

ลักษณะของแว่นแก้ว

ต้นแว่นแก้ว เดิมทีแล้วมีถิ่นกำเนิดอยู่ในทวีปอเมริกาเหนือ ปัจจุบันได้แพร่กระจายไปทั่วในประเทศเขตร้อน[1] ในประเทศไทยจะพบได้มากทางภาคเหนือและภาคกลาง โดยจัดเป็นพืชล้มลุกริมน้ำหรือโผล่เหนือน้ำ มีลักษณะคล้ายบัวบก เป็นพืชที่มีอายุยาวหลายปี ลำต้นเป็นไหลกลมยาวเรียว มีลำต้นทอดเลื้อยไปตามพื้นและแตกรากและใบตามข้อ มีความสูงของต้นประมาณ 5-15 เซนติเมตร มักขึ้นตามที่ชื้นแฉะเป็นกลุ่ม ๆ เจริญเติบโตได้เร็วและชอบแสงแดด ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ดและวิธีการแยกต้นอ่อน

ใบแว่นแก้ว เป็นใบเดี่ยว มีลักษณะกลม ก้านใบยาวเรียวติดกับตัวใบที่บริเวณกลางใบ มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 3-5 เซนติเมตร ใบเป็นสีเขียวสด ขอบเป็นหยักเว้าตื้นและกว้าง ผิวด้านบนเรียบและเป็นมัน

ดอกแว่นแก้ว มีขนาดเล็กสีขาว ลักษณะเป็นช่อแบบซี่ร่มตามซอกโคนใบ ก้านช่อดอกยาว ดอกย่อยจะแตกจากก้านช่อ ดอกจะออกเป็นกระจุก ช่อละ 2-3 กระจุก ในแต่ละกระจุกจะมีดอกย่อยอยู่ประมาณ 12-15 ดอก โดยดอกย่อยมีขนาดประมาณ 0.3 เซนติเมตร แต่ละดอกมีกลีบเลี้ยง 5 กลีบ กลีบดอก 5 กลีบ และมีเกสรตัวผู้อยู่ 5 ก้าน
ผลแว่นแก้ว ผลเป็นผลแห้ง แก่แล้วแตกเป็น 2 ซีก ในแต่ละซีกจะมีเมล็ดอยู่ 1 เมล็ด และเมล็ดมีขนาดเล็ก

สรรพคุณผักแว่นแก้ว

• แว่นแก้วมีสรรพคุณเป็นยาแก้พิษไข้ (ทั้งต้น)
• ใบนำมาต้มน้ำดื่มเป็นยาแก้อาการช้ำในได้ (ใบ , ทั้งต้น )
• ทั้งต้นใช้แก้อาการตาแดง (ทั้งต้น)
• ช่วยแก้อาการท้องเสีย (ทั้งต้น)
• ช่วยแก้อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ (ทั้งต้น)
• ช่วยในการขับปัสสาวะ (ทั้งต้น)
• ใช้เป็นยาแก้บวม (ทั้งต้น)

ประโยชน์ผักแว่นแก้ว

นิยมใช้ปลูกเป็นไม้ประดับในตู้ปลา อ่างปลา ปลูกเป็นไม้กระถางเพื่อให้ความสวยงาม และยังดูแลรักษาง่ายอีกด้วย ใบหรือผักแว่นแก้ว สามารถนำมารับประทานได้ โดยใช้รับประทานเป็นผัก ใช้เป็นผักจิ้มเครื่องหลน ใช้เป็นเครื่องเคียง หรือนำไปแกง หรือใช้รับประทานกับลาบแบบสด ๆ หรือนำไปคั้นทำเป็นน้ำดื่ม